Prof. Jacek Szarski (1921-1980)
Sylwetka
Jacek Szarski urodził się 6 lutego 1921 r. w Krakowie i z miastem tym związany był przez całe życie. Studia matematyczne rozpoczął tuż przed II wojną światową, w 1938 r., przez co w czasie okupacji kontynuował je w tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim. Od początku studiów był pod merytoryczną opieką profesora Tadeusza Ważewskiego. Praca naukowa koncentrowała się na teorii równań różniczkowych: magisterium w marcu 1945 r. uzyskał na podstawie pracy „O pewnym systemie nierówności różniczkowych”, doktorat w październiku tego samego roku obronił na podstawie rozprawy „O pewnym problemie integralnym dotyczącym równania ∂z/∂x + Q(x,y)∂z/∂y = 0 określonym na całej płaszczyźnie”, zaś habilitował się – także w UJ – w 1947 r. na podstawie rozprawy „O pewnych nierównościach związanych z równaniami różniczkowymi cząstkowymi”. Tematyce nierówności różniczkowych poświęconych było jeszcze niemało prac, które potem doczekały się syntezy w monografii „Differential Inequalities”, opublikowanej w serii „Monografie Matematyczne” (wyd. I w 1965 r.), będącej pierwszym w literaturze matematycznej monograficznym ujęciem teorii, obejmującym nierówności różniczkowe zwyczajne oraz cząstkowe pierwszego i drugiego rzędu, a także podstawowe wyniki dotyczące nierówności różniczkowych w przestrzeniach Banacha. Jacek Szarski przywiązywał dużą wagę do zastosowań matematyki oraz interpretacji wyników matematycznych w odniesieniu do praktycznych zagadnień. Na liście jego prac znajdujemy m.in. opracowania dotyczące problemów rentgenografii oraz zagadnień technicznych. Prof. Andrzej Pelczar ([1]) zauważa, że „Zapewne też inne prace, dotyczące równań i nierówności różniczkowo-funkcyjnych oraz różniczkowo-funkcjonalnych, a więc uogólnień klasycznych równań i nierówności różniczkowych, powstały — przynajmniej w pewnym zakresie — dlatego, iż do modelowania przebiegu wielu ważnych procesów (np. biologicznych) te klasyczne równania już nie wystarczają i trzeba rozważać bardziej skomplikowane, właśnie różniczkowo-funkcyjne”.
Z Uniwersytetem Jagiellońskim Jacek Szarski związany był naukowo i zawodowo, tutaj pełnił szereg funkcji organizacyjnych, w tym m.in. dziekana ówczesnego Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii UJ, prorektora UJ, senatora Uczelni. Przez wiele lat pracował równolegle w Instytucie Matematycznym PAN. Został wybrany na prezesa Polskiego Towarzystwa Matematycznego na kadencję 1979-1981, zaś wcześniej pracował w zarządach Oddziału Krakowskiego PTM, pełniąc funkcje sekretarza (1947-1955), prezesa (1955-1957) oraz wiceprezesa (1969-1971). W uznaniu osiągnięć naukowych Jacka Szarskiego powołano go w poczet członków Polskiej Akademii Nauk (był członkiem korespondentem; niedługo przed śmiercią został kandydatem na członka zwyczajnego), zaś najwyższym spośród wielu odznaczeń był Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1979).
Profesor Jacek Szarski darzył wielką życzliwością wszystkie osoby, z którymi się stykał – swoich współpracowników, uczniów, studentów. Cechowała go wielka rzetelność w podkreślaniu osiągnięć innych osób. W sytuacjach potencjalnego konfliktu starał się o kompromis, jednakże wyłącznie w granicach dobrych obyczajów i zasad moralnych.
Życie prof. Jacka Szarskiego nagle i niespodziewanie zakończyło się 21 lutego 1980 r. w czasie wyjazdu narciarskiego do Zakopanego. Profesor zmarł na stoku Gubałówki. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (pas 12 wsch.).
Życiorys w datach
- 1945 (marzec) magisterium z matematyki w UJ
- 1945 (jesień) doktorat z filozofii w UJ
- 1945-1980 praca w UJ
- 1947 habilitacja w UJ
- 1947-1955 sekretarz Oddziału Krakowskiego PTM
- 1949-1968 praca w IM PAN
- 1954-1956 prodziekan Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego UJ
- 1955-? dyrektor IM UJ
- 1955-1957 prezes Oddziału Krakowskiego PTM
- 1956-1958 Dziekan Wydziału Matematyczno-Fizyczno-Chemicznego UJ
- 1964-1966 prorektor UJ
- 1969-1971 wiceprezes Oddziału Krakowskiego PTM
- 1969 członek korespondent PAN
- 1979-1980 prezes PTM
Źródła
[1]A. Pelczar, Jacek Szarski (1921-1980), s. 369-375, w: Złota Księga Wydziału Matematyki i Fizyki UJ, B. Szafirski (red.), Księgarnia Akademicka, Kraków 2000
Z. Dybiec: Jacek Szarski (1921-1980), „Wiadomości Matematyczne" 25.2 (1984), s. 199-224
W. Kleiner: Jacek Szarski 1921-1980, „NP" 29.5-6 (191-192) (1981), s. 199-200.
A. Pliś: Jacek Szarski, „NP" 20.5 (101) (1972), s. 83-84
A. Pelczar: Jacek Karol Szarski (1921-1980), s. 171-179, w: Sylwetki zmarłych członków Oddziału Krakowskiego Polskiej Akademii Nauk. Red. L. Starke1. Kraków 2003 Oddział Krakowski PAN, 2003. Zawiera biogramy:
W. Kleiner, W. Mlak, A. Pliś: Jacek Szarski 6.II.1921-21.II.1980, Annales Polonici Mathematici 42 (1983), 1-3